در کنار ایجاد ترافیک ناشی از تردد بیماران غیربومی، ابتلای برخی شهروندان به بیماریهای واگیردار از سوی بیماران مسافران و دسترسی دشوارتر شهروندان بومی تبریز به خدمات درمانی باید مشکلات مربوط به دفع زباله‌های بیمارستانی و عفونی را اضافه کرد. در حال حاضر 49 بیمارستان، درمانگاه و کلینیک بزرگ در تبریز فعال هستند که از چند سال گذشته موضوع دفن زباله‌های عفونی این مراکز مورد بحث بوده است و به نظر می‌رسد که هنوز هم به درستی انجام نمی‌شود.
علاوه بر این تعداد بیمارستان و درمانگاه، حدود 7 هزار مطب و درمانگاه کوچک هم در این شهر فعال هستند که در برخی از این مطب‌ها اعمال جراحی کوچک مانند جراحی لثه و دندان و جراحی‌های دیگر هم صورت می‌گیرد که زباله‌های عفونی هر روز بیشتر از قبل تولید میکنند. بر این تعداد باید حدود 200 مرکز تزریقات و پانسمان محلی را اضافه کرد که عملا کنترلی بر روی این اماکن از نظر دفع بهداشتی زباله وجود ندارد.
- عوامل نگران‌کننده جدید در مورد زباله‌های عفونی
در هفته‌های اخیر دو تماس با صدای همشهری در مورد زباله‌های عفونی و بیمارستانی حاکی از نگرانی شهروندان از ریختن این زباله‌ها در شهر حکایت داشت. یکی از شهروندان ساکن خیابان مقصودیه تبریز با اشاره به جست‌وجوی دستی اشیا قابل بازیافت از سوی زباله‌گردها در باکس‌های زباله اطراف مطب‌ها گفت: سرنگ‌های متعدد، ظروف پلاستیکی سرم و دیگر پسماندها از سوی این افراد از سطل‌ها جمع‌آوری به دلالان پسماند فروخته میشود. تماس دیگر از روستای آناخاتون است که از جاری شدن شیرابه زباله‌های عفونی در جوی‌های فاضلاب داخل روستا و اطراف آن حکایت دارد. این شهروند مدعی است زباله‌ها آنگونه که باید به صورت بهداشتی دفن نمی‌شوند و بوی متعفنی از آنها در محل زندگی مردم روستا متصاعد میشود. این بو شباهتی به بوی زباله‌های عادی ندارد و بیشتر شبیه بوی تعفن جنازه و خون فاسد شده است.
- روند ساماندهی زباله‌های عفونی
پس از انتقادات فراوان نسبت به وضعیت زباله‌های عفونی در تبریز طی سال‌های اخیر و پس از اینکه بیمارستان‌ها ملزم به نصب دستگاه‌های زباله‌سوز شدند، در ابتدای سال 97 بود که «رضا مسعودی‌فر» معاون وقت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری آذربایجان شرقی در جلسه کمیته تخصصی پیشگیری از جرایم علیه بهداشت عمومی از ساماندهی پسماندهای عفونی مطب‌های پزشکی در استان خبر داد. وی با اشاره به عملکرد موفق کمیته مذکور در ساماندهی پسماندهای بیمارستانی، اولین اولویت این کمیته در سال گذشته را ساماندهی پسماندهای عفونی مطب‌های پزشکی در استان اعلام کرده بود، اولویتی که با وجود برگزاری جلسات متعدد و الزام قانونی بیمارستان‌ها و مطب‌های پزشکان از آنچه شواهد نشان می‌دهند در عمل چندان موفقیتی به دست نیاورده است. بنا به اعلام محیط‌زیست نه تنها مطب پزشکان بلکه 30 درصد بیمارستان‌ها هم از این الزام سرباز زده و همچنان زباله‌های عفونی و بیمارستانی را در شهر رها میکنند.
- وجود مشکل دفع زباله در 9 بیمارستان تبریز
مدیر کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به فعالیت 49 مرکز درمانی بیمارستانی در تبریز اظهار میکند: طبق بررسی‌های صورت گرفته 25 تا 30 درصد این بیمارستان‌ها با وجود الزام قانونی از دفع بهداشتی زباله تبعیت نمی‌کنند. «حمید قاسمی» بیان میکند: با برگزاری جلسات مشترکی که بین محیط زیست، معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان، شهرداری و دانشگاه علوم پزشکی برگزار شد همه بیمارستان‌ها ملزم به نصب دستگاه‌های زباله‌سوز قبل از دفع بهداشتی زباله شدند و زباله‌ها پس ازبی‌خطرسازی در محیط بیمارستان به محل مخصوص دفع زباله‌های بهداشتی منتقل میشوند. وی عنوان میکند: بازدیدهای میدانی از مراکز درمانی همچنین محل دفع بهداشتی زباله‌های عفونی از سوی کارشناسان این اداره کل صورت گرفته و انتظاری که از دانشگاه علوم پزشکی داریم نظارت بیشتر بر این روند است. امیدواریم در 9 بیمارستان باقیمانده هم این دستگاه‌ها خریداری و مورد استفاده قرار گیرد. هرچند معرفی مراکز درمانی و مطلب‌های متخلف به مراکز قضایی طی دو سال اخیر وجود داشته اما مهمترین راهکار همکاری داوطلبانه و موثر فعالان این حوزه در دفع پسماندهای عفونی به شیوه قانونی و بهداشتی است.
- الزام مطب‌ها و بیمارستان‌ها
رئیس دانشگاه علوم پزشکی تبریز هم با بیان اینکه روند دفع بهداشتی زباله‌ها در تبریز از چند سال قبل با خرید دستگاه‌های زباله سوز و بی‌خطرساز در بیمارستان‌های بزرگ دولتی آغاز شده است، اظهار میکند: بیمارستان‌های غیردولتی هم همکاری خوبی داشته‌اند و علت اینکه در یکی دو سال اخیر این روند کاهش داشته افزایش قیمت ارز در ماه‌های اخر است. با این وجود به دنبال تجهیز همه بیمارستان‌ها به این دستگاه‌ها هستیم.
«محمدصادق صومی» ادامه میدهد: روند کلی و عمومی دفع بهداشتی زباله‌های عفونی به نسبت گذشته بهتر شده و در مورد مطب‌های پزشکان هم در نامه‌ها و دستورالعمل‌های مختلف همه این مراکز ملزم به عقد قرارداد با مراکز زباله‌سوز و بی‌خطرساز شده‌اند و باید این زباله‌ها از سوی این مراکز جمع‌آوری و بی‌خطرسازی شوند. در حقیقت لازم نیست در تمامی مطب‌ها و درمانگاه‌های کوچک دستگاه‌های بی‌خطرساز گرانقیمت نصب شود.
وی با تاکید بر اینکه احتمال تخلف برخی پزشکان یا درمانگاه‌ها در این زمینه وجود دارد، تاکید میکند: مجازات‌های بازدارنده بیشتر از هزینه‌ای خواهد بود که برای عقد قرارداد با مراکز بی‌خطرساز در نظر گرفته شده است. البته باید توجه داشت که همه زباله‌هایی که از بیمارستان‌ها و مطب‌ها خارج میشوند عفونی نیستند و تفکیک زباله قبل از خروج از این مراکز انجام میشود.
- امکان دفع بهتر زباله‌های عفونی در تبریز
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز هم با بیان اینکه تبریز در زمینه دفع زباله‌های عفونی بیمارستانی در کشور پیشقدم است، می‌گوید: اولین محل اختصاصی برای دفع زباله‌های بیمارستانی بی‌خطرساز شده در تبریز و در حاشیه روستای آناخاتون و البته با فاصله قابل توجهی از روستا در سال 97 در نظرگرفته شده است.
«علیرضا اصغری» با بیان اینکه روند طولانی در زمینه الزام مراکز درمانی برای بی‌خطرکردن زباله‌ها و نصب دستگاه‌های زباله‌سوز عفونی در بیمارستان‌های بزرگ تبریز انجام شده است، تاکید میکند: در حالی که در گذشته متولی خاصی در این زمینه وجود نداشت اما اکنون با الزام بیمارستان‌ها به رعایت پروتکل‌های محیط‌زیست که فراتر از پروتکل‌های دفع زباله خود علوم پزشکی است روند بهتری وجود دارد.
وی تاکید میکند: با وجود اینکه روند بی‌خطرسازی این زباله‌ها را رو به بهبود می‌دانیم اما امکان دفع بهتر زباله‌های عفونی در تبریز با نصب دستگاه خردکن در محل دفع اختصاصی زباله‌ها هم وجود دارد. دانشگاه علوم پزشکی می‌تواند در این زمینه پیشگام شود که اطمینان بیشتر شهروندان را به دنبال خواهد داشت. این مسئول از نظارت بر تخلیه زباله‌های عفونی در اطراف مطب پزشکان و درمانگاه‌ها خبر میدهد و می‌گوید: در این زمینه متصدیان حمل زباله دقت کافی دارند و در صورت مشاهده تخلف و تخلیه این زباله‌ها در باکس‌های زباله عمومی موضوع را گزارش می‌دهند تا پیگیری‌های لازم انجام شود.
- خطرات پسماندهای بیمارستانی و مطب‌ها برای شهر
معضل پسماندها داستان روز کلانشهرهای کشورمان از جمله تبریز است. در این میان پسماندهای بیمارستانی و زباله‌های عفونی مطب‌های پزشکان، هم به تهدیدی برای سلامت شهروندان و عاملی برای زشت شدن چهره خیابان‌ها تبدیل شده است. پسماندهای بیمارستانی و زباله‌های مطب‌های پزشکان خطری چندبرابر نسبت به پسماندها و زباله‌های عادی دارند. بیماریهای عفونی و هزار و یک بیماری دیگر پیامد این پسماندهای خطرناک است. بر اساس قانون مدیریت پسماند، پسماندهای بیمارستانی جزو خطرناک‌ترین نوع پسماندها محسوب میشوند و جرائم سنگینی برای رهاکنندگان این نوع پسماندها در نظر گرفته‌شده است. پسماند بیمارستانی به همه پسماندهای عفونی و زیان‌آور ناشی از بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و مراکز مشابه گفته میشود که به دلیل بالا بودن دست‌کم یکی از خواص خطرناک از قبیل سمی بودن، بیماری‌زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن، به مراقبت ویژه نیاز دارند.
بر اساس آمارهای جهانی بین10 تا 52 درصد زباله‌های بیمارستانی عفونی هستند و حتی در صورت بازیافت نیز ممکن است باعث انتقال بیماریهای واگیردار شوند. هر چند که در تبریز طی سال‌های اخیر اقدامات جدی برای رفع خطرات این پسماندها صورت گرفته است اما باقی ماندن 30 درصد بیمارستان‌ها و مطب‌های پزشکی که همچنان زباله‌های عفونی را در شهر رها میکنند، جان شهروندان را با خطرات جدی تهدید میکند. اتفاقی که ضرورت نظارت بیشتر مسئولان برای جلوگیری از این اقدام‌ها را نیاز دارد.
