- در بزرگداشت تلاشگری حقوقی - خبرآنلاین
روزی ما را هم متهم به گرایش به گروه «فرقان» کرده بود. به مسئول روزنامه زنگ زدیم که تکذیب کند. گفتند: «اگر بخواهیم این چیزها را تکذیب کنیم باید روزی دو نشریه منتشر کنیم!» دوستان توصیه کردند که علیه این روزنامه شکایت رسمی کنیم. لذا روزی با مادر به ساختمان دادگستری رفتیم و برای طرح شکایت با مرحوم بهشتی ملاقات کردیم. ایشان را پیشتر در اروپا دیده بودم و از جمله در مجلس بزرگداشت دکتر شریعتی در فرانکفورت. ایشان پس از قدری نصیحت با این مضمون که مانند خود دکتر شریعتی باشید که در طرح انتقادات بسیار ظریف و با ذوق بود و مثلا روزی در پاسخ به انتقادات تند مرحوم مطهری گفته بود که استاد کمی «کافر غضب» هستند، ما را برای ثبت شکایت به دفتر مرحوم موسوی‌اردبیلی در طبقه? زیر همان ساختمان ارجاع دادند. به دفتر ایشان رفتیم، سر-و-صدایی بلند بود، مادر یکی از زندانیان آمده بود و شکایت داشت. ایشان هم پس از قدری نصیحت که در ایام فتنه، به‌تعبیر حضرت امیر، همچون «بچه شتر نر باش نه سواری بده و نه شیر»، شکایت را ثبت کردند.
پس از این اقدام قانونی در آن روزگار پُرآشوب دیگر هیچ تعقیب قضایی‌ای ندیدیم و ندانستیم که به‌واقع این کار چه فایده‌ای داشت. به‌هرحال اما، این اقدام نوعی اعتراض مدنی به شیوع بیماری بداخلاقی شبه‌انقلابی رسانه‌های تسخیرشده توسط گرایشات اقتدارگرا و «انحصارطلب» بود (بی‌آزرمی و بی‌پرنسیپی اخلاقی البته بعدها با مشارکت برخی رسانه‌های موسوم به «نولیبرال» از انحصار آن جناح خارج شد).
غرض از نقل این خاطره در هفته? قوه? قضاییه بازاندیشی شیوه? مناسب و مسالمت‌آمیز مبارزه با آلودگی فضای سیاسی از دو منظر حقوقی و اخلاقی است. در برابر طرح انواع اتهام و افترای بی‌پایه و گاه متناقض از سوی رقبا و مخالفان فکری و سیاسی، بهترین روش مقابله کدامست؟ سکوت؟ (روشی که دکتر شریعتی در پیش گرفته بود و مناقشه? متناقض پیرامون او پس از او هم ادامه یافت) طرح دعوی و شکایت قانونی در محاکم قضایی؟ (شیوه‌ای که مانند نمونه? فوق اغلب بلاتعقیب می‌ماند)
بهترین روش پاسخ‌گویی به‌ظاهر و به‌نظر ما، به کارگیری مجموعه? شیوه‌های نمونه‌وار و نمادینی است که نقشی روشنگر افکار عمومی و افشاگر زشتی «رفتار»های غیراخلاقی و غیرمدنی (و نه افشای اشخاص) را بازی کند. روش‌های دفاع حقوقی، برغم محدودیت‌های قانونی و موقعیت قضایی موجود، با این چشم‌انداز، می‌تواند چنین نقش مثبتی را در دفاع از حقوق انسانی و شهروندی و حقوق اقلیت‌های قومی ومذهبی و (رفع تبعیض) جنسیتی، و دفاع ازمحیط‌زیست، و میراث فرهنگی، و ...، ایفا کند.
* جامعه‌شناس و استاد دانشگاه
* منتشر شده در کانال تلگرامی نویسنده به تاریخ 9 تیر 98